Ağızda eksik olan dişlerin yerine protez yapılarak hem sağlık hem de görsellik olarak kişinin ihtiyacını karşılayan diş hekimliği branşıdır. Diş protezi hareketli protezler ve sabit protezler olmak üzere iki bölümden oluşur. Hareketli protezler; total protez ( damak ), modern protezler ( kancalı ) ve implant üstü olarak çalışılan total protezlerden oluşur. Sabit protezler ise porselen kuron, köprü ağırlıklı olarak çalışılmaktadır. Ayrıca implant üstüne de sabit protez yapılmaktadır. Fonksiyonel ve estetik amacı olan bu branşta her hastaya uygun çözüm üretilmektedir.. Diş kaplama ve damak yaptırmak halk arasında yaygın olarak kullanılır, ağız içerisinde yapay olan tüm dişler protetik diş tedavisinin alanına girer.
Hareketli Protez Onam Formu
Sayın Hasta, Sayın Veli/Kanuni Temsilci:
Bu formun amacı sizi yapılacak Hareketli Protez işlemleri ile ilgili bilgilendirmek ve rızanızı almaktır. Lütfen her bir maddeyi dikkatlice okuyunuz.
TOTAL PROTEZ: Hareketli Protez terimi, genellikle hastanın eksik dişlerinin yerine yapılan protezini kendisinin takıp çıkartabilmesi anlamında kullanılmaktadır. Bu tip protezler ağızda kalmış dişler yanında dişleri çevreleyen yumuşak dokulardan da destek almak zorundadır. Protez, çiğneme sırasında üzerine gelen yük sonucunda, ağızdaki yumuşak dokulara bir miktar gömülmekte, yani hareket etmektedir. "Hareketli Protez" terimini bu nedenle de kullanabiliriz. Hareketli protezler tek diş eksikliğinden (çok nadir olarak), tüm diş eksikliğine kadar yapılabilmektedirler. Metal bir alt yapıüzerine yapılabildikleri gibi, diş eti rengindeki Polymetil Metakrilat (Akrilik) üzerinde veya metal+akrilik kombinasyonu şeklinde yapılabilirler. Eksik doğal dişler yerine ise akrilik veya porselen hazır takım dişler kullanılır.
Bir ya da birden fazla dişin eksik olduğu durumlarda yapılan Hareketli Protez tipine Hareketli Parsiyel (Bölümlü) Protez,tüm doğal dişlerin eksik olduğu durumda yapılan protez tipine ise Tam Protez adı verilir.
Proteze Başlamadan Damakların Değerlendirilmesi:
Kemik erime hızı kişiden kişiye değişeceği için kemik yapısı ve seviyesi önemlidir.Damaklardaki yumuşak doku büyümeleri kontrol edilir.Daha önce çekilmiş dişten dolayı kalan parça veya kemik çıkıntıları değerlendirilir. Damaklardaki yaraların (aft, mantar, lökoplaki vb.) değerlendirilmesinin hekim tarafından yapılması gerekmektedir. Özellikle alt çenede dilin konumundan ve kemik seviyesinin yetersizliğinden dolayı protezin tutması zor olmaktadır. Alt çenede protez hiçbir zaman tam olarak sıkı sıkıya tutmaz, her zaman oynama ihtimali vardır, hasta proteze alıştıkça bu sorun ortadan zamanla kalkar.
BÖLÜMLÜ(KANCALI) PROTEZ: Kısmi diş eksikliğinde özel akrilik (plastik) ve metallerle beraber yapılan kroşe (kanca) adı verilen metal parçalar ile dişe tutunmayı sağlayan protez çeşididir. Proteze başlamadan önce total protezlerde olduğu gibi hekim tarafından damakların ve kalan dişlerin değerlendirilmesi gerekmektedir. Bölümlü (kancalı) protezlerde özellikle kancanın geldiği dişlerlere özen gösterilmeli, temizliğine dikkat edilmelidir. Eğer dikkat edilmezse kancanın geldiği dişlerde çürümeler başlar ve dişin çekilmesiyle sonuçlanabilir.
İşlemden Beklenen Faydalar: Hastanın kaybolmuş olan beslenme, konuşma ve estetik fonksiyonları yeniden kazandırılır ve ağız dokularının korunması hedeflenir.
İşlemin Uygulanmaması Durumunda Karşılaşılabilecek Sonuçlar: Çiğneme fonksiyonlarının kaybolması, yetersiz beslenme, sistemik rahatsızlıkların artması, konuşma bozukluğu ve estetik problemler.
Alternatifi: Eksik dişlerin yerine implant yaptırmak işlemin alternatifidir.
Olası Yan Etkiler, Riskler ve Komplikasyonlar: Hastaların hareketli proteze alışması uzun sürebilir, ilk zamanlarda konuşma bozulabilir, tam protezlerde alt protezler oynayabilir, protezler vurabilir, yabancılık hissi, metal tadı, aşırı tükürük salgısı, dudak ve yanaklarda dolgunluk hissi olabilir. Bunlar geçici durumlar olup bir kaç haftada alışılabilir. Kancalı protezler dikkatli ve deforme edilmeden takılıp çıkartılmalıdır. Kancaları kırılabilir, dişler yerinden çıkabilir, tamir edilebilir, protezler iyi temizlenmez ve geceleri çıkarılmazsa koku yapabilir, ağızda kalan kendi dişlerinizin çürümesine yol açabilir.
Bunların hiçbiri oluşmayabilir. Unutulmaması gereken bir nokta da yapılan tedavinin idamesinde ağız bakımının (diş fırçalama, diş ipi kullanma vb.) önemidir. Yapılan tedavinin başarılı olacağı veya muhakkak tatmin edici bir sonuç vereceği konusunda hiçbir garanti, teminat ve söz verilmemektedir.
İşlemin kim tarafından nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı, tahmini süresi:Klinik hekiminiz tarafından yapılır.Hastanın yaşı ve uyumu ile tedavi süresi 15 ile 30 dakika arasında değişebilmektedir. Hareketli protezlerin yapımında birden fazla seansa ihtiyaç duyulmaktadır.
Reddetme durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskler:Hasta protezi reddetme hakkına sahiptir.
Bu durumda yetersiz çiğneme işlevine bağlı olarak sindirim sistemi ve yaşam konforu bozulabilir.
Gerektiğinde Konuyla İlgili Yardıma Nasıl Ulaşabileceği:Yan etki ve komlikasyon oluşma durumunda öncelikle kendi hekiminize sonra başka bir hekime de başvurabilirsiniz.
TOTAL VE BÖLÜMLÜ (KANCALI) PROTEZ KULLANILIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER:
· Her yemekten sonra protez fırçası veya diş fırçası yardımıyla protezinizi fırçalayıp takınız. Özellikle total protezlerin yıkanırken düşürülüp kırılmasınıönlemek için lavabo içine sünger veya yıkama kabı yerleştirilebilir.
· Protezler takıldıktan sonra gece uyurken ağızda olmamalıdır. Gün boyu işlevde olan dokuların sağlıklı korunabilmesi için istirahata ihtiyacı vardır. Bu nedenle protezler gece fırçaladıktan sonra ıslak pamuklar arasında ya da su dolu kapaklı bir saklama kabında muhafaza edilmelidir. Eczanelerde satılan protez temizleyici suda eriyen dezenfektan tabletler protezlerin temizliği için kullanılabilir.
· Protezin ön dişleri ile kesme, koparma yapmaktan kaçınılmalı, yiyecekler küçük parçalar halinde ağza alınarak çift taraflıçiğnemeye dikkat edilmelidir.
· Protezin altında kalan kemik dokusundaki sivrilikler ve çıkıntılar çiğneme esnasında proteze ilk temas eden bölgeler olduğu için bu kısımlarda yaralanmalar olabilir. Hekiminiz tarafından yapılacak ilk kontrol randevusuna mutlaka gelinmeli, vuruk olan bölgeler hekim tarafından düzeltilmelidir.
· Yaralanan bölgeler çok rahatsız ederse protez yemek haricinde takılmamalıdır. Vuran yerlerin tespit edilebilmesi için hekime gelmeden önce protezler 6-8 saat takılmış olmalıdır.
· Yeni protezle konuşmaya alışmak 1-2 aylık bir zaman dilimini alır. Konuşmaya alışmak için yüksek sesle gazete, kitap vs. okuyabilirsiniz.
· Alt protezler dil nedeniyle her zaman daha hareketlidir. Zaman içinde dilinizle protezi yerinde tutmaya alışabilirsiniz. Her insanın kemik erime hızı farklıdır.Bu durumda protezi beslemek ya da protezin yeniden yapılması gerekir. Bu süre 1 ile 5 yıl arasında değişir.
Hasta, Veli Veya Kanuni Temsilcinin Onam Açıklaması:
· Planlanan tedavinin/ işlemin ne olduğu gerekliliği, tedavinin/ işlemin seyri ve diğer işlem seçenekleri, bunların riskleri, tedaviyi/işlemi kabul etmediğim takdirde ortaya çıkabilecek sonuçlar, işlemin/tedavinin başarı olasılığı ve yan etkileri HEKİMİM TARAFINDAN SÖZEL OLARAK AYRINTILI ANLATILDI. Ayrıca BU RIZA FORMUNU OKUYARAK da ayrıntılı bilgi edindim. Olası yan etkiler gerçekleştiğinde tedavi eden hekim ve ilgili sağlık personeli tarafından Antihistaminik, Adrenalin, Kortizon gibi tedaviye yönelik ilaçların kullanılmasına izin veriyorum.
Bu onam formunda yazılanların tümünü okudum ve /veya bana anlatıldı ve anladım. Yapılacak işlemlerle ilgili soru sormama izin verildi ve sorularım cevaplandı. İlgili tedavinin/işlemin tarafıma yapılmasını kabul ediyorum.
v Koruyucu ağız ve diş sağlığı, Diş fırçalama teknikleri, Diş sağlığında kullanılan ürünler
v Dişler Neden Çürür?
v Yaşlı bireylerde, Engelli Hastalarda, Bebeklerde ve çocuklarda, Hamileler de ağız ve diş sağlığı hakkında bilinmesi gerekenler hakkında eğitim aldım.
Sabit Protez Onam Formu
Sayın Hasta, Sayın Veli/Kanuni Temsilci:
Bu formun amacı sizi yapılacak Sabit Protez işlemleri ile ilgili bilgilendirmek ve rızanızı almaktır. Lütfen her bir maddeyi dikkatlice okuyunuz.
LOKAL ANESTEZİ:
Lokal anestezik maddeler uygulandığında sinir iletimini geçici olarak durdurur ve yapılan maddenin miktarına, yapılış yerine göre 1- 4 saatlik bir uyuşukluk sağlar.
*Beklenen Faydalar : Lokal anestezik maddeler yapılacak olan girişimsel işlemler sırasında (Diş Kesimi,Kron-Köprü sökümü, Simantasyon vs.)işlem yapılacak bölgeyi uyuşturarak ağrıyı engellemek ve dolayısıyla hastanın ağrı hissetmeden tedavilerini yapmayı amaçlamaktadır.
*Lokal Anestezinin Uygulanmaması Halinde; Hastanın işlem sırasında şiddetli ağrı duymasına, bayılmasına (senkop), ağrışokuna girmesine ve operasyon sonrası kanamanın artmasına sebep olabilir.
*İşlemin Alternatifi: Mevcut işlemin alternatifi sedasyon veya genel anestezidir.
*Olası Yan Etkiler, Riskler ve Komplikasyonlar: Lokal anestezik madde verilmeden önce herhangi bir sistemik hastalık , hamilelik, kullandığı tüm ilaçlar ve alerjik bir durum varsa muhakkak hekimine söylenmelidir. Aşırı derecede alkol ve sigara kullanımı anestezinin etkisini zayıflatır. Lokal anestezi sonrası korku, heyecan ya da açlığa bağlı olarak gelişen senkop (bayılma) oluşabilir. Trismus denilen ağız açma güçlüğü yaşanabilir ancak bu durum 2 ila 3 haftada kendiliğinden düzelir. Anestezi yapılırken ağrı ya da ödem oluşabilir. Anestezi yapılan bölgeye komşu sinirlerin etkilenmesi sonucu fasiyal paralizi (geçici yüz felci), geçici şaşılık, geçici körlük, geçici kas zayıflığı, geçici kulak memesi, burun ve dil uyuşukluğu oluşabilir. Bunlar anestezinin etkisi geçince tamamıyla düzelir, ancak hasta anestezili bölgeyi kaşır, ısırır veya çiğnerse kendi kendine de travmatize edebilir. Bazen anestezi tutmayabilir ve tekrarlanması gerekebilir.
Lokal anestezi sonrasıçok nadir olmakla birlikte alerjik reaksiyona (Anjionörotik ödem, Anaflaktik şok, Hipertansiyon, Kızarık ve Deri döküntüleri vb.) bağlı yan etkiler görülebilir. Olası yan etkiler gerçekleştiğinde sorumlu hekim ve ilgili sağlık personeli tarafından tedaviye yönelik Antihistaminik, Adrenalin, Kortizon gibi hayat kurtaran ilaçlar ve acil tıbbi müdahale hastaya uygulanmaktadır.
*Tahmini Süre: Lokal anestezinin hastaya uygulanacağı tahmini süre 3 ile 5 dakika arasındadır
*KRON: Doğal dişe en yakın biçimde form ve fonksiyonun sağlanması için yapılır. Bu tedavi, dolgu ile dişin tedavi edilemediğinde gerekli olur.Tedavi genellikle bir miktar diş dokusunun dişten uzaklaştırılmasını gerekli kılar. Eğer çürük ve travma vb. sonucunda yeterli olmayan miktarda diş dokusu kalmışsa kuron için yeterli destek sağlamak amacıyla tedaviden önce dişe dolgu yapılması gerekli olabilir. Bazen dişin kökünden destek amaçlı yararlanmak gerekli olabilir (post-core). Kron protezi taşıyacağı dişe yapıştırılarak sabitlenir.
TAM METAL KRON: Destek dişte madde kaybıçok fazla olduğunda yapılır.
METAL-SERAMİK (PORSELEN) KRON: Metal alt yapıüzerine porselen kaplanır, görünen yüzeyde metal yoktur ancak bazen damak tarafında, dişetine yakın bölgelerde metal bir şerit görülebilir.
SABİT KÖPRÜ PROTEZİ: Çekilen bir dişin yerine yapay diş konması için yapıştırılan bir seri krondur. Bir köprü dişsiz bölgeye komşu olan en az iki dişin kaplanmasını gerekli kılar. Köprüler kronlarla aynı materyallerden yapılır. Klasik metal seramik (porselen) köprülerde dişin her yönünden olmak üzere 1,2 ile 2mm arasında aşındırma yapılır. Birinci randevuda destek dişlerin hazırlanması, ölçülerin alınması işlemleri yapılır. ikinci randevu birinci randevudan 4 ile 10 gün arasında değişen bir zaman aralığından sonra gerçekleştirilir. Bu randevuda altyapı materyalinin provası yapılır ve renk belirlenir. Üçüncü randevu ikinciden 4 ile 7 gün sonradır. Renk, form, boyut provası yapılır, hastanın onayı alındıktan sonra Kron protezi taşıyacağı dişe yapıştırılarak sabitlenir. Kron ve köprülerin kabul görülen uluslar arasıömrü 7 yıldır, bu süre ancak kişisel bakım ve hekim kontrolü ile değişebilir.İşlemler Klinik hekimi tarafından yapılır.
*İşlemden Beklenen Faydalar: Azalan çiğneme fonksiyonu tekrar kazandırılır. Diş eksikliği sonucunda oluşabilecek Tempora Mandibular Eklem (TME) bozukluklarının önüne geçilir, bozulan konuşma ve estetik görünümü düzeltilir.
*İşlemin Uygulanmaması Durumunda Karşılaşılabilecek Sonuçlar: Çiğneme ve beslenmede yetersizlik sistemik rahatsızlıkların artması, konuşma bozukluğu, estetik problemler, Tempora Mandibular Eklemde hasar.
*Alternatifi: Doğal ve sağlam dişlerin kronlanmasını istemeyen hastalar için köprüye alternatif tedaviler; takılıp çıkarılan protezler ya da eğer vaka uygun ise implant destekli kuronlardır.
*Olası Yan Etkiler, Riskler ve Komplikasyonlar:Lokal anesteziyle ilgili komplikasyonlar gelişebilir. Kesik dişlerde hassasiyet oluşabilir. Kırılmalar olabilir. Dişte enfeksiyon gelişmesi durumunda kanal tedavisi yapılabilir veya dişler çekime gidebilir. Sabit protezler yapıştırıldıktan sonra yapıştırıcısı zayıflayıp düşebilir. Fasetleri ya da metal döküm kısımları kırılabilir, tamir yapılabilir. Köprü ve ara yüz fırçaları yardımıyla iyi bir şekilde temizleme yapılmadığı takdirde koku yapabilir. Rahatsız edici ve ağızda yabancı cisim varmış hissi oluşabilir. Bunların hiçbiri oluşmayabilir.
Unutulmaması gereken bir nokta da yapılan tedavinin idamesinde ağız bakımının (diş fırçalama, diş ipi kullanma vb.) önemidir.
*Reddetme durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskler:Hasta protezi reddetme hakkına sahiptir.
Bu durumda yetersiz çiğneme işlevine bağlı olarak sindirim sistemi ve yaşam konforu bozulabilir.
*Sağlığı için kritik yaşam tarzıönerileri: Eczanelerde bulunan diş ipleri sabit protezin temizliğinde kullanılmalıdır.Protezi aşındırabilecek ürünler kullanılmamalıdır. Bunlar protezin ömrünü kısaltabilmektedir.Deterjan veya çamaşır suyu vb. temizlik malzemeleri kullanılmamalıdır.Protezler için özel üretilmiş fırçaların kullanılması gerekmektedir. Böylelikle fırçalama işlemi yapılan temizliğin yanı sıra kimyasal olarak da temizliği sağlanacaktır.Fırçalama işleminde protezlerin kırılmasını engellemek adına, diş protezi havlu ya da su dolu protez kabının içinde temizlenmelidir.Protez kullanan kişilerin, her altı ayda bir mutlaka bir diş hekimine başvurması ve kontrollerini sağlaması gerekmektedir.
* Gerektiğinde Konuyla İlgili Yardıma Nasıl Ulaşabileceği:Yan etki ve komlikasyon oluşma durumunda öncelikle kendi hekiminize sonra başka bir hekime de başvurabilirsiniz
*Tahmini Süre: Hastanın yaşı ve uyumu ile tedavi süresi tedaviye alınacak her diş için 15 ile 20 dakika arasında değişebilmektedir. Sabit protezlerin yapımında birden fazla seansa (ortalama 4 seans) ihtiyaç duyulmaktadır.
*Hasta, Veli Veya Kanuni Temsilcinin Onam Açıklaması:
· Planlanan tedavinin/ işlemin ne olduğu gerekliliği, tedavinin/ işlemin seyri ve diğer işlem seçenekleri, bunların riskleri, tedaviyi/işlemi kabul etmediğim takdirde ortaya çıkabilecek sonuçlar, işlemin/tedavinin başarı olasılığı ve yan etkileri HEKİMİM TARAFINDAN SÖZEL OLARAK AYRINTILI ANLATILDI. Ayrıca BU RIZA FORMUNU OKUYARAK da ayrıntılı bilgi edindim. Olası yan etkiler gerçekleştiğinde tedavi eden hekim ve ilgili sağlık personeli tarafından Antihistaminik, Adrenalin, Kortizon gibi tedaviye yönelik ilaçların kullanılmasına izin veriyorum. Bu onam formunda yazılanların tümünü okudum ve /veya bana anlatıldı ve anladım. Yapılacak işlemlerle ilgili soru sormama izin verildi ve sorularım cevaplandı. İlgili tedavinin/işlemin tarafıma yapılmasını kabul ediyorum.
v Koruyucu ağız ve diş sağlığı, Diş fırçalama teknikleri, Diş sağlığında kullanılan ürünler
v Dişler Neden Çürür?
v Yaşlı bireylerde, Engelli Hastalarda, Bebeklerde ve çocuklarda, Hamileler de ağız ve diş sağlığı hakkında bilinmesi gerekenler hakkında eğitim aldım.